Bộ
GD&ĐT vừa công bố dự thảo "Đề án đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục", với đề xuất hoàn thiện cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân Việt
Nam. Cụ thể, giáo dục mầm non giữ nguyên như hiện nay, gồm nhà trẻ (nhận
trẻ từ 7 tháng tuổi) và mẫu giáo, phổ cập mẫu giáo 5 tuổi. Giáo dục
phổ thông vẫn duy trì hệ 12 năm, trong đó bậc tiểu học và trung học cơ
sở là giáo dục bắt buộc (9 năm), còn trung học phổ thông là giáo dục
nâng cao, phân hóa - định hướng nghề nghiệp (3 năm).
"Theo chương trình đổi mới, hệ THPT sẽ chỉ có 3 môn học bắt buộc và 3
môn tự chọn, thay vì 13 môn học bắt buộc như hiện nay nhằm đáp ứng nhu
cầu, nguyện vọng và sở trường của học sinh, giúp các em học tập tốt
hơn", ông Hiển nói.
Lãnh đạo Bộ Giáo dục cho biết, hiện có hai luồng ý kiến khác nhau về
số năm học của giáo dục phổ thông là 11 hoặc 12 năm. Luồng ý kiến 11 năm
cho rằng, từ sau cải cách giáo dục lần thứ nhất 1950 - 1956, đã có thời
kỳ giáo dục phổ thông là 11 năm, thậm chí 10 năm. Nếu chuyển giáo dục
phổ thông hiện nay sang phương án 11 năm sẽ giảm bớt chi phí kinh tế,
đồng thời tạo cơ hội để học sinh sớm đi vào cuộc sống lao động hoặc
tiếp tục học lên.
 |
Theo ban soạn thảo, khảo sát 206 quốc gia thì có tới 36 nước giáo dục
phổ thông 11 năm (Malaysia, Nga…). Học sinh Việt Nam hiện cũng phát
triển rất nhanh về các mặt sinh học, tâm lý, xã hội nên có thể tốt
nghiệp THPT ở tuổi 17.
Tuy nhiên, trong 4 mô hình (9, 10, 11 và 12 năm) của giáo dục phổ
thông Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám đến nay thì mô hình 12 năm
tồn tại lâu nhất, trong nhiều giai đoạn và ngày càng ổn định (32 năm).
Hiện có 127 nước quy định độ tuổi nhập học bậc tiểu học là 6 tuổi; 163
nước có hệ thống giáo dục phổ thông từ 12-14 năm, trong đó giáo dục
phổ thông 12 năm là phổ biến (117 nước), nhiều nước trong số này ở châu
Á như Lào, Campuchia, Indonesia, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản. Nhiều
nước phát triển như Anh, Italia, Na uy…có hệ thống giáo dục phổ thông
13 năm.
"Như vậy, trên thế giới độ tuổi nhập học tiểu học 6 tuổi, thời gian
THPT 12 năm và tốt nghiệp THPT khi 18 tuổi là phổ biến nhất", Thứ
trưởng Hiển nói.
| Trong 21 nước thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế OECD, số giờ dạy học trung bình là 8.984 giờ, cao nhất là 12.893 giờ (Hoa Kỳ) và thấp nhất là 6.128 giờ (Hy Lạp). Mặc dù mô hình giáo dục phổ thông của Việt Nam 12 năm như phần lớn các nước trong khối OECD, nhưng do chỉ dạy học 1 buổi/ ngày nên tổng số giờ học của Việt Nam chỉ là 7.924 giờ, ít hơn 16/ 21 quốc gia OECD. |
Vì vậy, nếu Việt Nam áp dụng phương án 11 năm và tổ chức dạy học chủ
yếu 1 buổi/ ngày như hiện nay thì tổng số giờ học phổ thông sẽ giảm
xuống mức rất thấp, ảnh hưởng lớn tới chất lượng giáo dục. Nếu tổ chức
dạy học 2 buổi/ ngày thì sẽ phải bổ sung rất nhiều điều kiện như tăng
số lượng phòng học và các phương tiện dạy học… Thực tế ở nước ta hiện
nay chỉ có một số ít cơ sở giá dục phổ thông có điều kiện dạy học 2
buổi/ ngày.
Mặt khác, nếu áp dụng phương án 11 năm, học sinh ra trường ở độ tuổi
17 chưa trưởng thành thực sự về mặt tâm lý và nhân cách xã hội để thực
hiện nghĩa vụ và quyền lợi của một công dân. Xây dựng chương trình giáo
dục phổ thông theo hướng phát triển năng lực học sinh là xu thế quốc
tế đã và đang được nhiều nước áp dụng. Định hướng này đòi hỏi phải gia
tăng thời lượng cho việc tổ chức các hoạt động học tập, đặc biệt là
hoạt động thực hành và vận dụng kiến thức. Vì vậy, giáo dục phổ thông
vẫn nên duy trì 12 năm.
Phương pháp giảng dạy
cũng được ban soạn thảo đề xuất thay đổi theo hướng tích hợp và phân
hóa. Bậc tiểu học tăng cường tích hợp trong nội bộ môn Toán, Tiếng
Việt, Đạo đức, Tự nhiên và Xã hội (các lớp 1, 2, 3) và lồng ghép các
vấn đề lớn như môi trường, biến đổi khí hậu, kỹ năng sống, dân số, sức
khỏe sinh sản vào các môn học và hoạt động giáo dục.
Lớp 4 và lớp 5 thực hiện điều chỉnh thành 2 môn Khoa học và Công nghệ
(chủ yếu dựa trên cơ sở môn học này ở các lớp 4, 5 của chương trình
hiện hành; Tìm hiểu xã hội (chủ yếu dựa trên cơ sở môn Lịch sử và Địa
lý các lớp 4, 5 của chương trình hiện hành và thêm một số vấn đề xã
hội).
Trung học cơ sở tăng cường tích hợp trong nội bộ như bậc tiểu học và
xây dựng thêm hai môn học mới. Đó là Khoa học tự nhiên (trên cơ sở các
môn Vật lý, Hóa học, Sinh học hiện hành) và môn Khoa học xã hội (trên cơ
sở các môn Lịch sử, Địa lý hiện hành và một số vấn đề xã hội). Hai môn
này được xây dựng đảm bảo tính logic, nội dung các phân môn được sắp
xếp hỗ trợ nhau và tránh trùng lặp, có những chủ đề liên kết giữa các
phân môn.
Về việc dạy phân hóa sẽ thực hiện theo nguyên tắc phân hóa sâu dần và
mạnh ở cuối cấp THPT. Tiểu học và THCS, ngoài những môn học bắt buộc,
học sinh sẽ được chọn thêm chủ đề, hoạt động khác phù hợp năng lực, sở
thích. Sau THCS, học sinh sẽ phân luồng vào các trường THPT hoặc cơ sở
giáo dục nghề nghiệp. THPT tổ chức dạy phân hóa theo hướng tự chọn.
Ở lớp 10, giáo viên sẽ bước đầu định hướng nghề cho học sinh. Các em
sẽ học 7 - 10 môn bắt buộc, còn lại là các môn và hoạt động giáo dục tự
chọn nhằm giúp học sinh có nhận thức thấu đáo hơn các lĩnh vực kiến
thức khác nhau, làm cơ sở cho việc định hướng nghề nghiệp sau này.
Lớp 11 và 12 là giai đoạn thực hiện phân hóa mạnh và hướng nghiệp cao.
Học sinh học ít môn, trong đó có 3 môn bắt buộc (Tiếng Việt, Toán,
Ngoại ngữ) và 3 môn tự chọn (như Vật lý, Hóa học, Sinh học, Lịch sử,
Địa lý, Công nghệ, Khoa học về máy tính, Kinh doanh, Ngoại ngữ 2, Nghệ
thuật, Hướng nghiệp...).
"Sự đổi mới này không gây ra xáo trộn về số lượng và cơ cấu giáo viên,
không nhất thiết phải đào tạo lại mà chỉ cần bồi dưỡng một số chuyên
đề dạy học tích hợp. Giáo dục THPT được thay đổi khá căn bản như bỏ
hình thức phân ban, chuyển sang dạy học tự chọn. Các trường có thể chủ
động lựa chọn ngành nghề ở địa phương, chủ động cùng doanh nghiệp liên
kết dạy nghề cho học sinh", Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển khẳng định.